Мядельчанка Анна Савчик издала книгу

«Я – стапрацэнтная бабуля. У мяне ёсць усё тое, што павінна быць для гэтага звання: узрост, пенсіённая кніжка з паметкай «Ветэран працы», куча ўсялякіх недамаганняў, сацыяльны пакет, вузкае кола зносін, дарослыя самадастатковыя дзеці, сямёра ўнукаў і… свабода, магчымасць займацца тым, чаго табе хочацца», – напісала ва ўступе да сваёй кнігі «Бабуля (карцінкі-ўспамінкі)» мядзяльчанка Ганна САЎЧЫК.

Аўтарка прапануе ўспомніць, якім было вясковае жыццё ў 60–70-я гады мінулага стагоддзя на прыкладзе гісторыі дзяўчынкі, праз прызму яе ўспрымання. Прадмова, уступ, 40 кароценькіх замалёвак і верш на заканчэнне – усё чытаецца на адным дыханні. Тут і ўзнёсласць («Ёсць патрэба пазбіраць карцінкі-ўспамінкі, як тыя ягадкі журавінкі, што рассыпаліся па мяккіх мохавых падушках балотных купін і просяць: «Збяры нас, збяры!»), і іронія («Так, трэба сабраць і запісаць, пакуль гэтаму не перашкаджаюць замежныя сябры Альцгеймер і Паркінсон»).

Ганна Саўчык нарадзілася ў вёсцы Лейцы, што ў Слабадскім сельсавеце. Шмат год на розных пасадах адпрацавала ў сістэме адукацыі Мядзельшчыны, апошнім часам загадвала раённым архівам. Цяпер на заслужаным адпачынку. Дзіцячыя ўспаміны Ганны Яўгенаўны звязаны найперш з Лейцамі і Слабадой. Але, чытаючы кнігу, вы ўспомніце ўласнае дзяцінства і сваю вёску. І няхай вы ніколі не збіраліся стаць рэжысёрам, не атрымлівалі пяцёрку на самым галоўным уступным экзамене, не ўцякалі надвячоркам дадому са школьнага інтэрната… Але, напэўна, гэтак жа чакалі часопіс «Мурзілка» і лазілі ў чужы сад у яблыкі. Асобнае задавальненне чытач атрымае ад слоў, чутых з маленства, ды змешчаных далёка не ў кожным слоўніку: «пачтарка», «кіншчык», «магазіншчыца»… Кола асоб, якім будуць цікавыя карцінкі-ўспамінкі Ганны Саўчык, дакладна не абмяжоўваецца жыхарамі Лейцаў і найбліжэйшых вёсак.

Кніга выйшла невялікім накладам і наўрад ці трапіць у рукі кожнаму, хто зацікавіўся. Таму змяшчаем дзве замалёўкі з яе. Прыемнага чытання!

Наталля ЛІСІЦКАЯ, фота аўтара

ПАЧТАРКА

Мне гадоў пяць, а можа, шэсць. Трашчаць у кафлянай печцы бярозавыя паленцы. У хаце цёпленька, утульна. Сяджу ля акна, дзе мароз намаляваў дзіўныя ўзоры, назіраю, як лёгка кружацца ў танцы сняжынкі. Нават праз аконнае шкло бачна, якія разнастайныя формы крышталікаў! За кружэннем сняжынак можна назіраць бясконца, гэты цуд прыроды зачароўвае, ахутвае спакоем.

А яшчэ я чакаю (як і кожны дзень) чалавека «с толстой сумкой на ремне». Чакаю пачтарку як самага дарагога госця. Яна прыносіла знадворку ў хату свежы марозны водар, змяшаны з незабыўным пахам свежай друкарскай фарбы (малая таксікаманка, не інакш). Не цярпелася – хутчэй, хутчэй бы з сумкі выцягнулі газеты і мой любімы часопіс «Мурзілка». А яшчэ ў сумцы было мноства лістоў і паштовак. Сённяшнія вайберы-шмайберы, тэлеграм-інстаграм і іншыя развучылі людзей дзяліцца навінамі і пажаданнямі на паперы. Зразумела, што тэхналогіі значна аблягчаюць жыццё-быццё. Ведаеце, я, без маны, кожны дзень падымаючыся на «Эверэст» (на пяты паверх), машынальна заглядваю ў паштовую скрынку. І бачу, што «полковнику никто не пишет». Толькі раз на месяц там можна ўбачыць жыроўку на кватэру. Перыядычныя выданні не выпісваем, з усіх бакоў абчапляліся сродкамі інфармацыі іншай пароды.

На кожнае вялікае свята наша сям’я раней атрымоўвала шмат паштовак ад сяброў, радні, знаёмых. Газеты і часопісы, паштоўкі каштавалі капейкі. Цяжка, канечне, параўнаць у нейкім эквіваленце капейку 60-х гадоў ХХ стагоддзя і капейку 20-х гадоў ХХІ стагоддзя. За капейку ў маім дзяцінстве можна было набыць пушачку запалак і, напэўна, акрайчык хлеба, а за сённяшнюю – нічога!

Летам пачтарка развозіла газеты і лісты на матацыкле. Умудралася на хаду, не заглушаючы матор, пад’язджаць і раскладваць пошту ў скрынкі, калі яны віселі на плоце і калі хата знаходзілася блізка ля дарогі. Яе тэхніку я пазнавала па асаблівым тарахценні. На жаль, на паперы не змагу яго перадаць.

Чытаць я навучылася рана і чытала ўсё, што пад рукі трапляла. Нават галоўную газету таго часу «Правда». Дарослыя спецыяльна прасілі мяне прачытаць якую навіну.

Толькі значна пазней я здагадалася, што іх забаўляў мой занадта сур’ёзны выгляд пры чытанні.

Назбіраўшы вялікую колькасць газет і часопісаў, я гуляла сама з сабой у паштальёна, і мне было цікава.

Паштальён, дарэчы, – адна з тых прафесій, якія мне падабаліся ў дзяцінстве.

Любіла быць у адзіноце, а і цяпер такая ж. Самы найлепшы сябар твой – ты сам.

ЮЛІСЕЎ САД

Наш сад быў дастаткова вялікі з разнастайнымі сартамі яблыкаў. Папяроўкі і грынштэйны іншы год выспявалі такія велізарныя, што, калі б яны зваліліся на галаву вучонаму Ньютану, ён бы не адзін закон у галіне фізікі сфармуляваў, а некалькі. Антонаўкі ўвосень так наліваліся сокам, што ледзь не пырскалі. Пах антонаўкі, калі добра напружыцца, можна ўспомніць. І адчуць. У мяне так атрымоўваецца часта. Гляджу, напрыклад, па тэлевізары, як хто расказвае пра што-небудзь смачнае, і пачынаю адчуваць гэты смак. Такая вось якасць. Перамяшчаюся ў абставіны не толькі думкамі, але і сенсорнымі магчымасцямі.

Яблыкаў хапала, аж занадта, але ж у суседавым садзе яны былі смачнейшыя. Згаварылася з хлопцамі, што «завітаем» цямном у Юлісеў сад, можа, ранетак налатошым. Сабакі – свінні такія – пачалі брахаць, і Юлісь, выйшаўшы з хаты, не стаў запрашаць нас у госці, дый мы асабліва і не чакалі. Сігануўшы праз плот, агледзелася, што няма на мне хустачкі з блакітнымі кветкамі. Папалася… Дома мне было не да спання: чакала, што будзе раніцай. Ад страху, ды больш ад сораму, аж жывот зводзіла. Як пакараюць мяне бацькі?

Юлісь прынёс маю хустачку. І не лаяўся зусім, а толькі, абапершыся на паркан, усміхаўся, пакурваючы сваю люльку.

Не стварай праблему загадзя: калі будзе патрэбна, яна сама цябе знойдзе.

Ганна САЎЧЫК

Ілюстрацыі да кнігі зрабіла ўнучка аўтаркі Варвара САЎЧЫК