На службу з Крафтам

САБАКА быў першай жывёлай, якую прыручыў чалавек. Доўгія гады нашага ўзаемавыгаднага супрацоўніцтва
ператварылі небяспечнага і суровага драпежніка — ваўка — у пакладістага хатняга гадаванца.
Людзі змаглі вывесці велізарную колькасць парод самых розных афарбовак, памераў і характараў. І цяпер, выбіраючы сабе любімца, можна ўдакладніць нават тое, наколькі лаяльна канкрэтная парода
ставіцца да дзяцей.
Але не варта забывацца, што першапачаткова сабакі былі не проста кампаньёнамі і хатнімі жывёламі. Прыручаны воўк адпрацоўваў ежу і клопаты, якія атрымліваў ад людзей: удзельнічаў у паляванні, ахоўваў тэрыторыю, дапамагаў у пошуку.
І ў наш час многія пароды сабак усё яшчэ прыцягваюцца да падобных заняткаў: да выратавальнай і ахоўнай работы, напрыклад. А таксама іх бяруць на службу ў міліцыю.
У Мядзельскім аддзяленні Дэпартамента аховы Міністэрства ўнутраных спраў Рэспублікі
Беларусь працуюць чатыры міліцыянеры-кінолагі са службовымі сабакамі. Чацвераногія супрацоўнікі ўдзельнічаюць у сярэднім у 80% усіх выездаў па выкліках.
Сустрэлася з міліцыянерам-кінолагам групы затрымання, старшыной міліцыі Сяргеем Скавародкам і яго сабакам Крафтам. Мы пагутарылі аб асаблівасцях выхавання службовых сабак, патрабаваннях да іх і заахвочванні за працу.
— Я не адразу стаў кінолагам, — дзеліцца Сяргей Іосіфавіч. — Пасля таго, як вярнуўся з арміі, прыйшоў працаваць у міліцыю, і першы час быў паставым. А потым вырашыў перайсці ў групу затрымання, там якраз была вакантная пасада міліцыянера-кінолага, мяне яна вельмі вабіла.
— Але ж вось так адразу, без досведу, да працы з сабакам вас не дапусцілі?
— Вядома, да таго ж кінолаг заўсёды працуе ў пары толькі са сваім сабакам, а не з усімі ў аддзяленні. Таму першае, што я зрабіў, каб падрыхтавацца да службы — купіў шчанюка аўчаркі. А потым мы разам з ім накіраваліся ў гарадскі пасёлак Гарані, што пад Мінскам. Крафту на той момант было месяцаў восем. Там мы прабылі чатыры з паловай месяцы. У канцы навучання сабака абавязкова здае нарматывы: паласу перашкод і агульны курс дрэсіроўкі. Толькі пасля гэтага ён дапускаецца да службы.
— А якія каманды ўваходзяць у агульны курс дрэсіроўкі?
— Акрамя ўсіх вядомых “ляжаць”, “сядзець”, “апорт” і гэтак далей, ёсць шэраг спецыяльных службовых каманд. Напрыклад, “затрыманне”, “выбарка чалавека”. Да канца навучання сабака павінен умець выконваць усе каманды, якія спатрэбяцца для службы. Давучыць нешта ў працэсе не выйдзе. І калі сабака не выканае якую-небудзь каманду падчас заліку па нарматывах, то ён і міліцыянер-кінолаг не дапускаюцца да працы, пакуль не пераздадуць.
— Вам цяжка было, не маючы вопыту, з нуля навучацца ўсім сакрэтам службовай дрэсуры?
— Першы час было даволі складана. Справа нават не ў тым, што трэба было навучыць шчанюка, які нічога не ўмее. А ў тым, што адначасова неабходна самому навучыцца, як навучыць шчанюка (смяецца). Вядома, атрымлівалася ўсё не з першага разу, і эмоцыі часам былі моцныя. Але затое цяпер сам вельмі радуюся, калі Крафт выконвае ўсе каманды. Такое пачуццё задавальнення ад праведзенай працы! Сабаку важна паказаць, што ў вашай зграі важак менавіта ты, інакш ён проста не будзе табе падпарадкоўвацца.
— Вось кажуць, што на веласіпедзе адзін раз навучыўся катацца — і на ўсё жыццё. А з сабакам як, ці дастаткова аднаго разу, каб навучыць камандам?
— Сабаку, як і чалавеку, патрабуецца пастаянная трэніроўка, каб здольнасці не дэградавалі. Абавязкова раз у год мы выязджаем на два тыдні на курсы — гэта штосьці тыпу павышэння кваліфікацыі, калі параўноўваць з чалавечай працай. Там таксама праводзяцца трэніроўкі, і па выніку здаецца экзамен, які вызначае, дапусцяць сабаку да працы ці не. І, вядома, ёсць патрабаванні да штотыднёвых трэніровак. Гэта значыць, што за тыдзень трэба адпрацаваць з сабакам пэўную колькасць гадзін. Пры гэтым трэба правесці і начную трэніроўку, напрыклад, з дзесяці вечара да дзвюх ночы, каб гарантаваць, што сабака зможа працаваць у любы час сутак, у любых умовах. Дарэчы, праверкі бываюць і на месцах, калі камісія сама прыязджае ў аддзяленне. Як разумееце, калі сабака адну з такіх праверак “заваліць”, яго таксама адхіляюць ад службы.
— Хто даглядае сабак у аддзяленні: самі міліцыянеры-кінолагі або спецыяльны персанал?
— У нашым аддзяленні — самі. Крафта тут не пакідаю, ён жыве дома. Не ў самой кватэры, вядома, — на ўчастку. Нам кампенсуюць выдаткі на харчаванне, медагляды, прышчэпкі і іншае. Але ў аддзяленні няма асобнага чалавека, які б сачыў за ўсімі сабакамі: прыбіраў, выгульваў. Хоць, ведаю, што ў некаторых аддзяленнях такое практыкуецца.
— У службовых сабак нейкая асаблівая дыета?
— Так, на Крафта трэба гатаваць, як на паўнавартаснага члена сям’і. Прапісаны нормы аж да грамаў, колькі якіх відаў прадуктаў неабходна даваць сабаку ў суткі. Звычайна варыцца каша з мясам, дадаецца гародніна.
— А вам з Крафтам ужо даводзілася затрымліваць злачынцаў?
— Ці на жаль, ці на шчасце — яшчэ не. На цяперашні момант я задзейнічаў яго толькі ў пошуку па следзе. Але ў любым выпадку службовы сабака павінен заўсёды суправаджаць міліцыянера-кінолага на змене і падчас выезду.
— Чым вы заахвочваеце сабаку за працу? Дастаткова даць яму што-небудзь смачнае ці ён патрабуе больш увагі?
— Гэта залежыць ад сабакі. Ёсць тыя, каму ежы не трэба, а вось пагладзіць і пагуляць — абавязкова, ёсць тыя, хто больш рады кавалачку мяса, чым цаццы. Мой Крафт якраз з другой катэгорыі.
— Ці накладвае дрэсура адбітак на характар сабакі, ці не стане ён занадта агрэсіўным?
— Вядома, бываюць агрэсіўныя службовыя сабакі, але ў нашым аддзяленні такіх няма. Напрыклад, Крафт спакойна можа дазволіць дзіцяці падысці да сябе, пагладзіць. Нават калі малы пачне тузаць яго за хвост — нічога не зробіць. Пры гэтым з дарослых, акрамя мяне, ён больш нікога да сябе не падпускае, адразу праяўляе насцярожанасць. Вядома, трэба разумець, што гэта не хатні мілы сабачка, да якога можна падбегчы і пагладзіць.
Тут варта адзначыць, што сабака не абавязкова павінен быць службовым, каб агрэсіўна зрэагаваць на чалавека, які раптам падбег і пачаў яго гладзіць. Хай мінула ўжо дастаткова стагоддзяў з моманту, калі чалавек упершыню знайшоў паразуменне з ваўком, у сабакі яшчэ моцныя інстынкты. І варта быць асцярожным з ім. З іншага боку, менавіта гэтыя інстынкты і прыродныя здольнасці сёння дазваляюць сабакам паспяхова ахоўваць тэрыторыю ад чужых, затрымліваць злачынцаў, знаходзіць людзей і рэчы.

Аляксандра ГАРАЧКА.
Фота
Аляксандра Высоцкага.